Në Kosovë partitë politike përfitojnë fonde nga shumë burime, dukë përfshirë kompani, individë dhe fonde mbështetëse nga buxheti i Kosovës. Fondet private të pranuara nga partitë politike apo kandidatët individual, dyshohet arsyeshëm se nuk prezantohen të plota në raportet e partive politike. Kjo vërehet nga shpërputhja mes fondeve që deklarohen se janë shpenzuar dhe asaj që vërehet nga monitorimi i këtyre shpenzimeve. Këto fonde që nga viti 2012 kanë mbetur të pa audituara, rrjedhimisht të pa kontrolluara. Përderisa ligjvënësit kanë paraparë burime të mjaftueshme të financimit për subjektet politike, ata duket se me hile kanë komplikuar deri në absurditet kontrollimin e fondeve të partive politike.

Në vitin 2013, atëherë kur deri diku kishte filluar një debat për format e financimit të partive politike në Kosovë, me idenë e forcimit të kontrollit të financave të partive politike u fillua një nismë për të ndryshuar dhe plotësuar Ligjin. Përgjegjësia e përzgjedhjes së auditorëve që deri më atëherë ishte në KQZ, i kaloi Kuvendit të Kosovës. Që nga ajo ditë, asnjë raport financiar nuk u auditua, pasi që Kuvendi dështoi deri në vitin 2017 për të përzgjedhur kompaninë e cila do të kryente auditimet. Përfundimisht, pas presioneve të mëdha të organizatave ndërkombëtare dhe lokale, Kuvendi përzgjodhi me datën 19 tetor 2017 përmes shortit auditorët të cilët do të bëjnë auditimin e partive politike. Këto raporte deri më sot, nuk janë publikuar!

Paradoksi i krejt kësaj qëndron në faktin se dhjetë (10) auditorë do të auditojnë brenda 45 ditëve nga shtatë (7) subjekte politike për vitet 2013, 2014, 2015 dhe 2016. Në terma praktik ky auditim do të përbënte një mision për superhero më tepër sesa një auditim financiar. Vlen të theksohet se këta auditorë do të bëjnë auditimin e financave vjetore dhe atyre të fushatës zgjedhore, gjë e cila mund të rrezikoj që këto raporte të jenë vetëm sipërfaqësore sa për të plotësuar një kusht formal juridik.

Pyetja e cila duhet shtruar me këtë rast është se pse ndodhi ky problem dhe si mund të parandalohet në të ardhmen?! I gjithë problemi ka ardhur si shkak i konfliktit të interesit, në mes të përzgjedhësit të auditorëve (Kuvendit) dhe subjektit i cili duhet të auditohet (partive politike). Kuvendi i Kosovës sipas parimeve të Komisionit të Venedikut nuk do të duhej të bënte përzgjedhjen, pasi që kjo i bie që vetë partitë politike të vendosin se kush dhe kur do të bëjë auditimin. Mirëpo pyetja e cila në vazhdimësi është shtruar është se, nëse Kuvendi nuk duhet të përzgjedhë auditorët, atëherë kush duhet të bëjë këtë përzgjedhje?. Përgjigjen e saktë në këtë pyetje duket të mos e ketë askush! Asnjë institucion në Kosovë nuk dëshiron të kryej punën e kontrollit të financave të partive politike. Auditori i Përgjithshëm pretendon se ka pengesë në mandatin kushtetues, Agjencia Kundër Korrupsion arsyetohet me mungesën e kapaciteteve dhe të tjera agjenci kanë arsyetime të tjera të ngjashme. Në këtë grumbull të refuzimeve për të marr këtë përgjegjësi, përmes një koncept dokumenti që ka aprovuar Qeveria e Kosovës, rekomandohet që mandati t’i kthehet KQZ-së. Në esencë kjo e iniciativë nuk është e re, është praktikë e vjetër dhe paraqet kthim mbrapa në tentimin për të vënë rregull në financat e partive politike.

E vetmja zgjidhje afatgjatë në këtë drejtim, duket se mbetet Zyra e Auditorit të Përgjithshëm e cila ka njohuritë dhe integritetin e nevojshëm për të kryer këtë mision. Për fatin e mirë Auditori i Përgjithshëm ka pasur një rritje të shpejtë në numrin dhe cilësinë e raporteve dhe auditimeve. Që nga viti 2008 kur ky institucion është marr në menaxhimin ndërkombëtarë dhe pastaj pas transferimit të mandatit tek institucionet vendore, cilësia dhe besueshmëria kanë qenë të pa kontestueshme. Duke pasur një institucion të tillë të cilit edhe institucionet ndërkombëtare në Kosovë i besojnë auditimin e fondeve të tyre, pyetja më legjitime është pse nuk mund të bëjë diçka të dobishme për vendin, siç është rasti me financat e partive politike. Madje Zyra e Auditorit ka të drejtë që këtë auditim mos ta bëjë vet, por të njëjtin shërbim ta nënkontraktojë tek cilado nga kompanitë e mirënjohura të auditimit. I vetmi kusht në këtë rast do të ishte që të aplikohen të njëjtat standarde të auditimit dhe cilësia të ishte e kontrolluar nga Zyra e Auditorit të Përgjithshëm. Të njëjtën praktikë Zyra e Auditorit e ka zbatuar me rastin e auditimit të shumicës së komunave për shumë vite me radhë.

Financimi i partive politike në Kosovë sot nuk është thjeshtë para e përdorur në fushatë zgjedhore. Dyshimet janë se donatorët e partive politike shpërblehen shumëfishë me kontrata publike përmes procedurave të prokurimit publik, dhënies së lejeve ndërtimore apo të tjera, si dhe dhënien në shfrytëzim afatgjatë të pronave komunale. Sot auditimi dhe kontrolli i financave të partive politike është prioriteti numër një në luftën kundër korrupsionit, andaj kush tjetër përveç një institucioni të dëshmuar mund t’i besohet kjo detyrë.