Politikanët- këta përfitues të taksave të qytetarëve me shumë tentojnë të bëjnë “ujdi” me institucione që mund të ua nxjerrin të palarat se sa kanë vullnet që të ndalin keqpërdorimet. Vullneti i politikanëve duhet të nisë nga niveli lokal. Por, në një ambient të tillë çfarë është krijuar, zor që politikanët lokal do të marrin nisma ta luftojnë vetveten.

Përkundër investimeve të mëdha në aspektin financiar dhe profesional, të cilat janë bërë nga komuniteti ndërkombëtar, sistemi prokurorial ende nuk ka arritur të ndërtojë kapacitete të nevojshme për të bërë ndjekje efikase dhe efektive të veprave penale që ndërlidhen me fushën e prokurimit publik në Kosovë. Sidoqoftë, nëse përllogariten investimet e bëra, pritjet reale do duhej të ishin që në mesin e prokurorëve aktual, të kemi të atillë, që në momentin e hapave fillestar të shpalljes së procedurave të prokurimit, të qëndronin kujdestar për të parandaluar dhe luftuar me efikasitet zhvatësit dhe të korruptuarit e parasë publike në prokurim. Kjo çështje do të duhej të ishte utopike për rrethanat aktuale, në të cilat sistemi prokurorial është kryekëput i kapur nga politika. Kjo e fundit, ka instaluar argatë e vetë në zyrat e prokurimit, përmes të cilave përfiton në rrugë legale miliona, duke përligjur procedurat dhe duke mos pasur prokuror për ti hetuar ato. Pse ndodhë gjithë ky dështim në këto miliona të investuara në prokurorë?  Janë dy arsye: E para se prokurorët rekrutohen joformalisht por praktikisht nga politika dhe çfarëdo prekje e kolegëve argat të politikës në zyrat e prokurimit do të kishte kosto të madhe për ta. Dhe e dyta se kanë mungesë të integritetit, duke mos pasur guxim që të veprojnë, për shkak të pasojave që mund të ju sjellë praktikisht politika. Kjo është arsyeja pse ka mungesë të heronjve në mesin e prokurorëve aktual. Të dy këto që u theksuan, dëshmohen me zbatimin selektiv të ligjit nga prokurorët.

Derisa për të njëjtat veprime kriminale, prokurorët pa hezitim ngritin aktakuza ndaj zyrtarëve të profilit të ulët e të mesëm, prokurorët e njëjtë hezitojnë të nisin qoftë hetime penale ndaj kolegëve të tyre në sistemin prokurorial. Këta të fundit, në raste të caktuara, Ligjin e Prokurimit e përdorin si dekor në zyrat e tyre, përderisa paratë publike, i shpenzojnë krye në veti, duke i ndarë për “dosta”, pa përfillur asnjë procedurë ligjore. Fokusi i problemit është Prokuroria për shkak se o të kishte ndjekje profesionale për keqpërdorime
publike abuzimet do të rriteshin. Kjo nuk ka logjikë. Hetimet dhe ndjekjet profesionale do të duheshin të parandalojnë abuzimet. Por kur kemi një sistem të drejtësisë krye këputë politik, abuzimet veç sa bëhen ligjore. Nuk mjafton të kemi ligje të mira. Zyra Kombëtare e Auditorit çdo vit publikon qindra gjetje që lidhën me abuzimin e parasë publike në institucione publike. Krejt çka ndodh me këto raporte është përfolja që u bëhet e që nuk zgjat me shumë se dy ditë. Gjithçka shpesh përfundon këtu. Se a gjënë shkelje a jo Auditori nuk është fort e rëndësishme për politikanë e zyrtarë publik. Përderisa drejtësia nuk funksionon për funksionarët publik, ata kanë krijuar mikrokozmosin e vet të keqpërdorimit me paranë publike. “Gabimet” që mund t’i identifikojë Auditori, Prokuroria do të vazhdojë t’i cilësojë si “lëshime administrative”. Miliona euro do të vazhdojnë të humbin. Askush nuk do të japë përgjegjësi. Auditori do të vazhdojë të publikojë raporte që tashmë askush nuk po i merr seriozisht.

Përderisa raportet për institucionet qendrore mund të ngjallin pak diskutim, raportet për komuna rrallë që fliten nga dikush. Madje nuk diskutohen në disa raste as nga vetë komunat.
Komuna e Ferizajt është komuna e tretë në Kosovë për nga numri i banorëve. Ka buxhet prej rreth 28 milionë euro. Çdo vit auditori ka evidentuar shkelje të ndryshme në shpenzimin e milionave të cilat janë të dedikuara për mbi 100 mijë banorë të komunës se Ferizajt. Në raportin e auditorit të publikuar vitin e kaluar kjo komunë madhe kishte dalë kampione në inovacione për dallavere në prokurim publik. Në dy raste ZKA-ja kishte gjetur se në momentet e fundit ishin tërhequr nga dy kontrata operatoret me të lirë të përgjegjshëm duke ua lënë vendin atyre të shtrenjtëve. Buxheti i komunës ishte dëmtuar për qindra mijëra euro. Për të gjitha këto humbje përveç që askush nuk ka dhënë përgjegjësi, ato as nuk janë diskutuar fare në Kuvendin Komunal të Ferizajt.

Raportet me shumë shkelje sikurse Ferizaji i kanë injoruar edhe komunat e tjera si Gjilani, Vushtrria, Podujeva. Javë me parë Auditori ka nxjerrë një raport me të cilët shpjegon përformancën e qeverisjes lokale. Nga 38 komuna vetëm 23 janë marrë me gjetjet e raporteve të ZKA-së. Shumica e komunave as nuk kanë plan e as nuk ju intereson se si t’i adresojnë gjetjet e auditorit. Komuna e Pejës si një nga komunat me të mëdha çdo vit përsëritë shkelje të ndryshme financiare që në mënyrë sistematike i identifikon edhe auditori. Lëre që askush nuk jep përgjegjësi as administrative e as penale, i pari i kësaj komune vite me parë kishte pasur mundësi të tallet pak me qytetarët. Fillimisht kishte emëruar zyrtarët politikë të partisë se tij që të menaxhonin me paratë publike përmes prokurimit e pastaj i është dukur vetëm shkelje procedurale. “Nuk e kemi shkelë livadhin….Kemi bërë një shkelje procedurale”, kishte thënë ai. Në Kosovë me e
rrezikshme është të shkelet livadhi se sa të keqpërdoret paraja publike. Në një sistem të tillë funksionon logjika se “livadhi ka pronar” ndërsa paratë e shtetit janë të askujt mund të abuzojmë lirshëm me to. Përderisa humbjet milionëshe të komunave vazhdojnë të përsëritën nga viti në vit, të hyrat qëndrojnë në vijë të drejtë pa lëvizje. Me rastin e planifikimit të buxhetit, komunat nuk buxhetojnë vlerë inkasimi aq sa faturojnë! Kjo për arsye se një numër projektesh do të mbeteshin të parealizuara nëse nuk do të inkasohej paraprakisht ajo shumë. Rrjedhimisht, komunat planifikojnë të mbledhin bazuar në trendin paraprak të të hyrave nga kjo kategori. Por, edhe në këtë drejtim ZKA ka raportuar për një planifikim jo adekuat të tyre. Në disa raste, pa arsye planifikohet të inkasohet më pak se vitet paraprake. Planifikimet e tilla jo ambicioze kanë ndikim në tërë mbarëvajtjen buxhetore. Gjithë këto shkelje e realizime të dobëta të planeve për inkasim përsëritën nga viti në vit pa dhënë kush llogari. Komunat rrallë adresojnë shkeljet e institucionet e drejtësisë rrallë merren me këto shkelje që buxhetit të nivelit lokal u shkaktojnë humbje të mëdha financiare çdo vjet. Të paktat raste kur janë marrë me këto shkelje Prokuroria e Shtetit ka dështuar të argumentojë keqpërdorimet duke i amnistuar zyrtarët komunal.

Përderisa politika e drejtësia bashkëjetojnë është e arsyeshme që vetëm vitin e kaluar për keqpërdorim me buxhet kanë dështuar hetimet ndaj kryetarëve si Lutfi Haziri, Agim Bahitir, ish-kryetari Sokol Bashota dhe Mehmet Krasniqi. Të gjithë këta “nuk i kanë shkelur livadhet” që të dënohen. Luftën kundër korrupsionit Kosova nuk do të mundë ta fitojë asnjëherë përderisa nuk ekziston vullneti nga politikanët për ta bërë një gjë të tillë. Megjithatë këta përfitues të taksave të qytetarëve me shumë tentojnë të bëjnë “ujdi” me institucione që mund të ua nxjerrin të palarat se sa kanë vullnet që të ndalin keqpërdorimet. Vullneti i politikaneve duhet të nisë nga niveli lokal. Por në një ambient të tillë çfarë është krijuar, zor që politikanët lokal do të marrin nisma ta luftojnë vetveten.