Op-Ed

Rrjetet sociale dhe ndihmat sociale

Shpesh e them se në Kosovë shumë njerëz e “barazojnë” facebook-un me browser. Për shumicën e kosovarëve, nëse nuk je në facebook – nuk ekziston. Nëse dëshiron që të mos dish asgjë dhe të mos merresh me dikë, veç e bllokon ose nuk e përcjell më në rrjete sociale dhe aty përfundon gjithçka.

Kuptohet, kjo qasje jo vetëm që është e pasaktë, por edhe shumë problematike meqë kosovarët shndërrohen në “viktima të algoritmeve” dhe informatat e rëndësishme jo gjithnjë i marrin me kohë ose nga profesionistët.

Të dalësh në gazetë

Përpara ka qenë punë e madhe me dalë në gazetë. Është dashur të jesh pjesë e një shtrese të caktuar të shoqërisë, ose të bësh ndonjë arritje të  veçantë, ose të jesh figurë e ndonjë “kalibri” që njerëzit të lexonin emrin tënd në gazetë. Për ata që dilnin në foto, as të mos flas – ata kanë qenë yje.

Kohëve të fundit kjo ka ndryshuar. Kafeja e mëngjesit nuk shoqërohet më me gazetë dhe ajo ndjenja kur të zhyten duart me ngjyrë të zezë nga gazeta e mëngjesit, është e panjohur ose e harruar për shumicën e popullatës.

Sidoqoftë, gazeta nuk është “jashtë loje” krejtësisht, madje si për ironi, mbahet në lojë në saje të institucioneve publike.

Fillimisht aktivitetet e institucioneve publike vazhdojnë të përbëjnë lajme dhe materiale për tema e hulumtime në gazeta, por nuk duhet harruar edhe dimensionin tjetër – atë të marketingut, që institucionet publike e bëjnë nëpër gazeta.

Një hulumtim i organizatës Democracy Plus, i titulluar “Mediat dhe tenderët -Sa kanë ndikuar fondet e Qeverisë në politikat editoriale të mediave?”, tregon se në pesë gazeta të Kosovës vazhdojnë të harxhohen qindra mijëra euro në vit, për publikim të konkurseve, njoftimeve, fushatave, urimeve dhe publikimeve të ngjashme informative e reklamuese.

Sot mund të mos jetë punë e madhe të dalësh në gazetë dhe një hulumtim i gazetës mund të mos e dridhë shtetin e shoqërinë, por “printi” vazhdon të jetë pjesë e rëndësishme e jetës mediale në Kosovë.

Rrjedhimisht marketingu në gazetë është i domosdoshëm për të “zyrtarizuar” vendimet dhe njoftimet e institucioneve të ndryshme.

Sidoqoftë, hulumtimet tregojnë se ka gazeta që nuk shiten më shumë se ca qindra kopje në ditë, ndikimin në publik e kanë të ulët dhe nuk mjafton një njoftim ose publikim në këtë formë që mesazhi të përçohet tek publiku i gjerë.

“Plasimi” në facebook

Tregu medial në Kosovë ka ndryshuar dukshëm në saje të fuqizimit të portaleve dhe hapjes së rrjeteve sociale.

Nëse ky ndryshim është i mirë ose i keq, është temë e qëlluar, por jo për këtë shkrim. Mirëpo, një nga efektet që ka sjellë ky ndryshim është publikimi i qëndrimeve dhe fotove, gjegjësisht “plasimi” i tyre në rrjete sociale.

Ka politikanë në Kosovë, që me një postim në facebook ose ndonjë rrjet tjetër me shumë gabime drejtshkrimore e logjike, komunikojnë me publikun, nuk mbajnë konferenca për media e as nuk marrin pyetje, duke i “detyruar” mediat që të citojnë këto shkrime në rrjete sociale si burime të informatave.

Këtij trendi nuk i kanë rezistuar as mediat prestigjioze dhe të fuqishme, duke e shndërruar tashmë në standard të komunikimit.

Mirëpo, së paku deri më tani, rrjetet sociale, nuk janë parë si “alternativë” ose “zëvendësim” i marketingut tradicional në media.

Nëse duam, këtë mund ta interpretojmë si dëshmi se gazetat dhe mediat tradicionale janë më të besueshme, sesa rrjetet sociale.

Fakti që portalet në Kosovë, rreth 90% të trafikut e gjenerojnë pikërisht nga rrjetet sociale, edhe pse nuk përmendet në hulumtimin e D+, ka bërë që i njëjti rrjet social që kishte “hequr nevojën” për konferencë për media, e që bëhet fjalë për facebook-un, ta rikthejë atë, për shkak se ka mundësi për “livestream” dhe kjo ka më shumë “reach”. Sipas kësaj formule, sa më shumë njerëz që i shohin videot, aq më shumë mundësi për “like-a” e “share-a”.

Pra, çelësi edhe për mediat që po operojnë në treg të egër, siç thuhet në hulumtim, por edhe për institucionet, është gjetja e një balance mes metodave tradicionale e moderne, me qëllim të informimit të drejtë të qytetarëve.

Ndihmat sociale

Kur jemi tek shifrat dhe faktet, edhe pse hulumtimi tregon se institucionet shpenzojnë shuma gjashtë ose shtatë shifrore për marketing në media, këto shuma janë “ndihma sociale” në krahasim me 53 milionët e Bechtel Enkas, e dhjetëra miliona të tjera që shteti i humbë në arbitrazhe ndërkombëtare për moszbatim të kontratave dhe keqmenaxhim.

Marketingu në media, përkundër tendencave për keqpërdorime, vazhdon të kryejë misionin e vet themelor që e ka pasur si pikënisje, mision i cili nuk bën të harrohet.