Ky raport i monitorimit të aktiviteteve të prokurimit përshin 10 tenderë në pesë komuna, atë të Shtimes, Podujevës, Kamenicës, Obiliqit dhe Fushë Kosovës. Për secilën komunë janë monitoruar nga dy tenderë, duke filluar nga inicimi i aktivitetit të prokurimit e deri në zbatimin e kontratës. Nga ky monitorim, D+ ka identifikuar disa gjetje të cilat janë të përbashkëta për këto pesë komuna, por gjithashtu janë evidentuar edhe shkelje të cilat janë karakteristikë e vetëm një komune. Disa prej gjetjeve kryesore të këtij raporti përfshijnë:
Mosplanifikimi i saktë i vlerës së parashikuar të tenderit, ku komuna e Kamenicës ka paguar çmim shumë të lartë për një metër kub dru, krahasuar me kontratën e vitit paraprak dhe atë të Komunës së Obiliqit. Si pasojë e vlerës së parashikuar që ishte shumë e lartë, komuna u ka mundësuar operatorëve ekonomikë të ofertojnë me çmime të larta, e rrjedhimisht edhe çmimi në kontratë është i lartë. Komuna e Fushë Kosovës gjithashtu nuk ka parashikuar saktë se sa kushton në treg një Golf VI i përdorur. E njëjta, për një veturë të tillë, e cila në treg kushton prej 9,000 deri në 10,000 euro, ka paguar 12,975 euro.
Dallimet ndërmjet titullit të tenderit dhe punëve të parapara në paramasë. Një tender i komunës së Shtimes ka titullin “Riparimi i urave dhe shtratit të lumit”, megjithatë para masa përmban vetëm elemente për rregullimin e urave.
Sa i përket specifikave teknike të produkteve të kontraktuara, nuk përputhen me ato që kërkohen në dosje të tenderit. Në komunën e Shtimes janë kërkuar kamera që incizojnë video dhe audio, megjithatë kamerat që janë montuar mund të incizojnë vetëm video.
Problemet në llogaritje të shpenzimeve për tenderët e sigurimit fizik. Komuna e Obiliqit nuk ka kalkuluar siç duhet shpenzimet që do të kishte një operator ekonomik për të gjitha obligimet që dalin nga Ligji i Punës siç janë pagesat për kontributin pensional, orët shtesë, pushimin vjetor, etj. Si rezultat, komuna ka lidhur kontratë me të cilin çmim nuk i mbulon të gjitha shpenzimet.
Kërkesat e paqarta në kriteret e dosjes së tenderit. Në disa komuna ka kritere që janë të paqarta dhe nuk janë të definuara saktë. Këtu përfshihen kërkesat për mjete të transportit pa specifikuar peshën e tyre, kërkesa për hapësirë të ruajtjes së druve pa specifikuar sipërfaqen e saj etj.
Demokraci Plus (D+) ka monitoruar publikimin e kontratave për pesë komuna: Obiliq, Shtime, Fushë Kosovë, Kamenicë dhe Podujevë. Janë monitoruar të gjitha kontratat e nënshkruara nga 1 janar deri më 31 tetor 2019.
Gjetjet e D+ tregojnë se në përgjithësi niveli i publikimit të kontratave në e-Prokurim është i kënaqshëm. Komuna e Kamenicës dhe Fushë Kosovës kanë përqindjen më të lartë të publikimit me 93%, përkatësisht 95%. Komuna e Shtimes qëndron pak më keq me 85%. Në anën tjetër, komuna e Obiliqit ka pak më shumë se gjysmën e kontratave të publikuara 55%, ndërsa komuna e Podujevës për shkak të numrit të madh të kontratave të publikuara pa listë të çmimeve, gjithsej 65 kontrata, e ka nivelin shumë të ulët të publikimit me vetëm rreth 20%.
Sa i përket publikimit në ueb faqe, kur dihet se nuk është i obliguar me ligj, transparenca është më e ulët. Komuna e Fushë Kosovës dhe Obiliqit kanë ndryshuar datat e publikimit, duke manipuluar me të dhëna, prandaj një gjë e tillë nuk mund të të konsiderohet si transparencë. Komuna e Shtimes qëndron pak më dobët me 21% të kontratave të publikuara, por në ueb faqe i publikon shpejtë, kryesisht në ditën e nënshkrimit. Ndërsa, komuna e Podujevës edhe në ueb faqe shumicën e kontratave i ka pa listë të çmimeve, të cilat nuk janë llogaritur si kontratë e publikuar, e si pasojë niveli i publikimit është shumë i ulët, 15%.
Kontratat e pa publikuara, ato që janë të publikuara më shumë vonesë, si dhe ndryshimet e datave të publikimit në dy komuna mund t’ju atribuohen mungesës së komunikimit mes zyrës së prokurimit dhe zyrës së teknologjisë informative. Mirëpo, publikimi në e-Prokurim është përgjegjësi e zyrës së prokurimit pasi kjo zyrë publikon të gjitha dokumentet tjera në platformë.
Disa nga rekomandimet e D+ janë:
• Të gjitha komunat duhet të sigurohen që të publikojnë të gjitha kontratat në e-Prokurim dhe në ueb faqe brenda dy ditëve nga nënshkrimi; t’i kushtojnë më shumë rëndësi publikimit në ueb faqe, në mënyrë që mos të ketë dallime në mes të këtyre dy platformave;
• Komuna e Shtimes dhe Obiliqit duhet që t’i emërtojnë kontratat në ueb faqe me emrin e aktivitetit të prokurimit. Në e-Prokurim mund të kërkohet me emër të tenderit dhe elemente tjera, por në ueb faqe nevojitet emri i saktë në mënyrë që të mund të kërkohet;
• Komuna e Podujevës duhet që të përfshijë në kontratë edhe listën e çmimeve, pasi pa këtë element kontrata e publikuar nuk ka vlerë për palën e interesuar si dhe është obligim ligjor;
• Komuna e Kamenicës duhet që kontratat në ueb faqe t’i publikojë më shpejt pasi në disa raste kontrata veçse kishte përfunduar në kohën kur është publikuar.
• Ministria e Integrimit Evropian mund të bëhet pjesë e Ministrisë së Punëve të Jashtme në kuptim organizativ dhe strukturor, por në kuptim funksional ka efekte negative në agjendën për integrime evropiane sepse e bënë atë pjesë të punëve të jashtme kurse agjenda për integrime evropiane në masë të madhe është agjendë e brendshme e reformave;
• Po ashtu, ulet niveli i përgjegjësisë së ministrive (departamenteve për integrim evropian), komunave dhe institucioneve tjera në zbatimin e mëtejmë të obligimeve që dalin nga agjenda për integrime evropiane dhe kuadri profesional në MIE mund të shpërndahet nëpër departamentet e MPJ;
• Ministria e Administratës Publike sipas funksioneve që ka nuk lidhet aspak me funksionet që ka Ministria e Punëve të Brendshme. Derisa MAP ka në fushëveprim shërbimin civil, organizimin dhe funksionimin e administratës, MPB ka të lidhur fushëveprimin e saj me rendin dhe sigurinë publike, etj.
