Demokraci Plus (D+) ka monitoruar publikimin e kontratave për pesë komuna: Obiliq, Shtime, Fushë Kosovë, Kamenicë dhe Podujevë. Janë monitoruar të gjitha kontratat e nënshkruara nga 1 janar deri më 31 tetor 2019.
Gjetjet e D+ tregojnë se në përgjithësi niveli i publikimit të kontratave në e-Prokurim është i kënaqshëm. Komuna e Kamenicës dhe Fushë Kosovës kanë përqindjen më të lartë të publikimit me 93%, përkatësisht 95%. Komuna e Shtimes qëndron pak më keq me 85%. Në anën tjetër, komuna e Obiliqit ka pak më shumë se gjysmën e kontratave të publikuara 55%, ndërsa komuna e Podujevës për shkak të numrit të madh të kontratave të publikuara pa listë të çmimeve, gjithsej 65 kontrata, e ka nivelin shumë të ulët të publikimit me vetëm rreth 20%.
Sa i përket publikimit në ueb faqe, kur dihet se nuk është i obliguar me ligj, transparenca është më e ulët. Komuna e Fushë Kosovës dhe Obiliqit kanë ndryshuar datat e publikimit, duke manipuluar me të dhëna, prandaj një gjë e tillë nuk mund të të konsiderohet si transparencë. Komuna e Shtimes qëndron pak më dobët me 21% të kontratave të publikuara, por në ueb faqe i publikon shpejtë, kryesisht në ditën e nënshkrimit. Ndërsa, komuna e Podujevës edhe në ueb faqe shumicën e kontratave i ka pa listë të çmimeve, të cilat nuk janë llogaritur si kontratë e publikuar, e si pasojë niveli i publikimit është shumë i ulët, 15%.
Kontratat e pa publikuara, ato që janë të publikuara më shumë vonesë, si dhe ndryshimet e datave të publikimit në dy komuna mund t’ju atribuohen mungesës së komunikimit mes zyrës së prokurimit dhe zyrës së teknologjisë informative. Mirëpo, publikimi në e-Prokurim është përgjegjësi e zyrës së prokurimit pasi kjo zyrë publikon të gjitha dokumentet tjera në platformë.
Disa nga rekomandimet e D+ janë:
• Të gjitha komunat duhet të sigurohen që të publikojnë të gjitha kontratat në e-Prokurim dhe në ueb faqe brenda dy ditëve nga nënshkrimi; t’i kushtojnë më shumë rëndësi publikimit në ueb faqe, në mënyrë që mos të ketë dallime në mes të këtyre dy platformave;
• Komuna e Shtimes dhe Obiliqit duhet që t’i emërtojnë kontratat në ueb faqe me emrin e aktivitetit të prokurimit. Në e-Prokurim mund të kërkohet me emër të tenderit dhe elemente tjera, por në ueb faqe nevojitet emri i saktë në mënyrë që të mund të kërkohet;
• Komuna e Podujevës duhet që të përfshijë në kontratë edhe listën e çmimeve, pasi pa këtë element kontrata e publikuar nuk ka vlerë për palën e interesuar si dhe është obligim ligjor;
• Komuna e Kamenicës duhet që kontratat në ueb faqe t’i publikojë më shpejt pasi në disa raste kontrata veçse kishte përfunduar në kohën kur është publikuar.
• Ministria e Integrimit Evropian mund të bëhet pjesë e Ministrisë së Punëve të Jashtme në kuptim organizativ dhe strukturor, por në kuptim funksional ka efekte negative në agjendën për integrime evropiane sepse e bënë atë pjesë të punëve të jashtme kurse agjenda për integrime evropiane në masë të madhe është agjendë e brendshme e reformave;
• Po ashtu, ulet niveli i përgjegjësisë së ministrive (departamenteve për integrim evropian), komunave dhe institucioneve tjera në zbatimin e mëtejmë të obligimeve që dalin nga agjenda për integrime evropiane dhe kuadri profesional në MIE mund të shpërndahet nëpër departamentet e MPJ;
• Ministria e Administratës Publike sipas funksioneve që ka nuk lidhet aspak me funksionet që ka Ministria e Punëve të Brendshme. Derisa MAP ka në fushëveprim shërbimin civil, organizimin dhe funksionimin e administratës, MPB ka të lidhur fushëveprimin e saj me rendin dhe sigurinë publike, etj.
Obligimet për sundim të ligjit dhe qeverisje të mirë janë përcjell në gati secilin samit, ku
Kosova ka marrë shumë zotime të rëndësishme në këtë drejtim, përpos tjerave si
bashkëpunimi rajonal dhe konektiviteti me rajonin.
Vazhdimi i Procesit të Berlinit më së shumti i konvenon Kosovës edhe pse ka përfitime tejet të rëndësishme për përafrim të të gjithë rajonit me Bashkimin Evropian. Andaj, Qeveria e re e Kosovës duhet t’i jep një shtytje të re përmbushjes së obligimeve të marrura në këtë proces.
Shumë nga rekomandimet e mëposhtme janë obligime që zyrtarët më të lartë të Kosovës vetëm i kanë marrë në Samitet e Procesit të Berlinit. Ne po i theksojmë ato më të rëndësishmet në fushën e sundimit të ligjit dhe mirëqeverisjes duke dhënë sugjerime shtesë për zbatueshmërinë e tyre në Kosovë. Qeveria e Re mund dhe duhet të marrë primatin e avancimit të mirëqeverisjes dhe forcimit të sundimit të ligjit dhe të shërbej edhe shembull për rajonin në Samitet e Agjendës “Berlin Plus”.
Përfshirja e zotimeve në program qeverisës
Qeveria e re duhet të bëjë një analizë të të gjitha zotimeve të “Procesit të Berlinit” në
mënyrë që t’i përfshijë në Programin Qeverisës i cili do të përpilohet për katër vitet e
ardhshme. Kj do të shërbente në raportimin e progresit të Kosovës në Samitet e ardhshme
dhe Kosova të merret si partner më serioz nga udhëheqësit e lartë të BE-së.
Një plan vjetor për zbatimin e zotimeve Anti-Korrupsion
Po ashtu, Zyra e Kryeministrit duhet të përpiloj dhe mbikëqyrë plane vjetor për Zbatimin
e Zotimeve Anti-Korrupsion të cilat i ka deklaruar Qeveria e Kosovës në Samitin e Londrës
në 2018.
Reformimi i ligjit për prokurimin publik
Në Proces të Berlinit, Qeveria e Kosovës së bashku me pesë vendet tjera të Ballkanit
Perëndimor, është zotuar për implementimin e rreptë të dispozitave ligjore të Ligjit të
Prokurimit Publik dhe akteve nënligjore të tij. Mirëpo në rastin e Kosovës, ky ligj duhet të
reformohet duke adresuar mangësitë që janë shfaq në të kaluarën, për të cilat ka mjaft
studime në Kosovë. Reformimi duhet të bëhet jo vetëm për të parandaluar korrupsionin
dhe rritur transparencën por edhe për të rritur efektshmërinë e prokurimit publik në Kosovë
që ka paraqit mjaft sfida.
Stafi i Prokurimit Publik
Edhe ky është një zotim që e ka marrë Qeveria e Kosovës në Procesin e Berlinit. Në
Kosovë ka nevojë për profesionalizim dhe pavarësi të stafit të prokurimit në nivel lokal
dhe qendror. Ka disa organizata lokale e donatorë të jashtëm që punojnë në
profesionalizimin e këtij stafi por pavarësia mbetet më sfiduese.
Avancimi i e-Prokurimi
Ky zotim në pjesën më të madhe është zbatuar pasi në Kosovë tashmë prokurimi elektronik
është i obligueshëm, mirëpo ka hapësirë që ky sistem të avancohet që të thjeshtësohet dhe
të ngritet më tutje transparenca. Kosova mund të bëhet shembull për Ballkanin Perëndimor
në këtë fushë nëse punon në avancim të këtij sistemi mjaft të rëndësishëm.
Fokusi i raportit është në integritetin e këtij institucioni, procedurat disiplinore ndaj zyrtarëve në ATK dhe respektimi i etikës në ushtrimin e funksionit në ATK.
Ky është viti i dytë që D+ dhe BIRN hartojnë raport mbi integritetin në ATK me të gjetura dhe rekomandime sa i përket konflikit të interesit në ushtrimin e funksionit të inspekotit në ATK, procedurat disiplinore ndaj zyrtarëve në ATK, deklarimet e pasurisë, rekrutimet nga jashtë dhe brenda institucionit, raporti i inspektorëve me binzese dhe kontabilistë, etj.
