Demokraci Plus mbajti diskutim për zbatimin e legjislacionit për Shërbimin e Jashtëm të Kosovës, në të cilin u prezantua raporti monitorues i cili është publikuar sot. Në këtë diskutim morën pjesë Znj. Ariana Musliu-Shoshi, Deputete e Kuvendit të Kosovës/Anëtare e Komisionit për Punë të Jashtme dhe Diasporë dhe Ambasadore Teuta Sahatqija, Zëvendësministre e Punëve të Jashtme dhe Diasporës. Ky diskutim u moderua nga Emir Abrashi, Hulumtues në Demokraci Plus, i cili njëherit bëri edhe një përmbledhje të raportit.

Ariana Musliu-Shoshi ndër të tjera vuri në pah se ligji ka disa mangësi, dhe potencoi faktin se shërbimi i jashtëm nuk duhet të shihet si ndihmë sociale, si dhe mundësi për rehatim të militantëve:

“Projektligji për Shërbimin e Jashtëm dhe projektligji për diasporën nuk kanë ardhur akoma në Komision dhe nuk e di nëse janë të njëjta me ato të cilat iu referuat në prezentim, por besoj se ka nevojë që të kemi një ligj të ri për Shërbimin e Jashtëm. Diplomacia duhet të shihet si një dritare përmes së cilës e përfaqëson vendin, e përfaqëson kulturën, traditën dhe historinë e vendit. Fatkeqësisht, ne nuk e kemi hapur dritaren e duhur sa i përket përfaqësimit, kjo për shkak se ky shërbim nuk është dashur të shihet ndihmë sociale apo rehatim i militantëve, mirëpo ky është një shërbim i shenjtë në të cilin do të duhej që të merren parasysh profesionalizmi dhe përvoja e punës”.

Ndërsa, Teuta Sahatqija, Zëvendësministre e Punëve të Jashtme dhe Diasporës theksoi nevojën që secili diplomat i zgjedhur ta ketë obligative kalimin përmes votës së deputetëve të Kuvendit të Kosovës. Ajo përmendi edhe sfidat sa i përket përfaqësimit gjinor.

“Secili shef i misionit ose ambasadorët duhet ta kenë obligative edhe kalimin në Parlament, sepse edhe pozita e tij/saj do të jetë më e fuqishme nëse e ka përkrahjen e Parlamentit.
Po ashtu, diplomacia parlamentare është shumë e rëndësishme, sidomos në shtetet që nuk na kanë njohur dhe pikërisht në ato shtete duhet të përdoret diplomacia paramentare. A duhet të jetë ajo në ligjin për Punë të Jashtme? Atë nuk e di, por mendoj se duhet të analizohet më shumë kjo. Sa i përket gruas në këto pozita, ka sfida, siç është emërimi, sepse më pëprpara emërohet një burr se sa një grua. Emërimi i më shumë grave përcjell mesazh dhe imazh më të mirë për Kosovën”.

Ndërkohë, Emir Abrashi theksoi se qëllimi i këtij hulumtimi ka të bëjë me vlerësimin e zbatimit të Ligjit për Ministrinë e Punëve të Jashtme dhe të Shërbimit të Jashtëm, si dhe analizon Projektligjin për Shërbimin e Jashtëm të Kosovës. Ky raport, shtoi ai, ka për qëllim asistimin edhe të Ministrisë së Punëve të Jashtme dhe Diasporës në procesin e hartimit të projektligjit të ri për Shërbimin e Jashtëm, e në anën tjetër synon që të ndihmojë edhe Komisionin Parlamentar për Punë të Jashtme në procesin e shqyrtimit të projektligjit të ri, të cilin MPJD pritet ta dërgojë shumë shpejtë në Kuvend.

Disa prej rekomandimeve që dalin nga ky raport janë:

• Të përcaktohet saktë procedura e rotacionit dhe rastet kur një gjë e tillë i lihet në diskrecion Ministrit/-es së Punëve të Jashtme;
• Të përkufizohet kuota e të emëruarve politik në krye të misioneve, dhe në rast se gjykohet e nevojshme (për shkak të mungesës së kuadrove në Shërbimin e Jashtëm), të rikthehet kuota e vjetër prej 50%, por që e njëjta të respektohet me përpikmëri;
• Të emëruarit në pozitën e Shefave të Misioneve, të cilët nuk vijnë nga radhët e Shërbimit të Jashtëm, pra që janë të emëruar politik, të kenë të përcaktuar kohëzgjatjen e shërbimit të tyre. Të përcaktohet po ashtu nëse atyre iu lejohet zgjatja e mandatit, apo dërgimi në një shtet tjetër, marrë parasysh faktin që pesha politike, në të kaluarën ua ka mundësuar një gjë të tillë. Në legjislacionin aktualisht në fuqi parashihet që të emëruarit politik të shërbejnë vetëm një mandat, mirëpo këtu ka një zbrazëti, pasi që nuk precizohet fakti nëse kjo vlen vetëm për shtetin në të cilin janë emëruar, apo të njëjtit mund të emërohen për një mandat tjetër në një shtet tjetër;
• Të adresohet çështja e tërheqjes së parakohshme e Shefave të Misionet dhe diplomatëve të tjerë, si dhe të përcaktohen rastet kur një gjë e tillë mund të bëhet, dhe arsyet për të cilat bëhet tërheqja e parakohshme. Ndërrimi i shpeshtë i Shefave të Misionit, sa herë që ndërrohet Qeveria, dëmton imazhin e Republikës së Kosovës në shtetin pritës, dhe tregon jo-qëndrueshmëri institucionale;
• Të përcaktohet roli i institucioneve të larta të shtetit (Presidencës, Kuvendit dhe Qeverisë) në politikën e jashtme, pasi që mospajtimet mes tyre lidhur me Shërbimin e Jashtëm, reflektohen edhe në shtetet pritëse, dhe jo-rrallëherë kjo i vë në pozitë të vështirë misionet tona diplomatike dhe konsullore; etj.